Wyzwania polskiej energetyki w 2024 roku. Perspektywa biznesu

W ciągu ostatnich dekad światowe zużycie energii stale rośnie, obejmując obszary takie jak internet, telekomunikacja, produkcja przemysłowa i transport. Głównym źródłem energii nadal jednak pozostają paliwa kopalne, co wiąże się z wysokimi emisjami gazów cieplarnianych. Transformacja energetyczna to proces, który ma za zadanie dostosować gospodarkę XXI wieku do wyzwań związanych z ociepleniem klimatu poprzez odejście od spalania paliw kopalnych. Ma to przyczynić się do redukcji emisji gazów cieplarnianych i zmniejszenia negatywnego wpływu na środowisko naturalne. Z tego też powodu transformację energetyczną w XXI wieku często nazywa się zieloną transformacją. 

Chociaż od wielu lat dyskutowano na temat wprowadzenia zmian w energetyce, to właśnie ostatnie lata przyniosły konkretne rozwiązania dla Europy. Rok 2023 był czasem wprowadzenia aż dwóch, istotnych dla sektora energetycznego Unii Europejskiej, dyrektyw. Były to: 

– znowelizowana dyrektywa w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych [RED III],

– nowa dyrektywa w sprawie efektywności energetycznej [EED].

Co ważne, kraje członkowskie mają czas tylko do końca 2024 roku na przygotowania i konsultacje w obszarze wdrożenia nowych postanowień. W związku z tym sektor energetyczny może się spodziewać dość szybko postępujących zmian, do których trzeba się będzie dostosować. 

Dyrektywa RED III

Jednym z kluczowych założeń RED III jest zwiększenie udziału energii odnawialnej w ogólnym zużyciu energii do 42,5% do roku 2030, co stanowi znaczący wzrost w porównaniu z dotychczasowymi wskaźnikami. Kolejnym postanowieniem jest osiągnięcie minimum 49% udziału energii odnawialnej w budynkach na poziomie UE. Ma on być osiągnięty poprzez promowanie efektywnych systemów ciepłowniczych i chłodniczych zarówno w nowych, jak i  modernizowanych budynkach. W sektorze transportu, dostawcy paliw zostaną zobowiązani do dostarczania paliw odnawialnych i energii elektrycznej odnawialnej, mając na celu osiągnięcie 29% udziału energii z OZE lub redukcji emisji gazów cieplarnianych o 14,5% do 2030 roku. Dyrektywa przewiduje także uproszczenie procedur administracyjnych dla nowych instalacji OZE poprzez wprowadzenie obszarów przyspieszonego rozwoju energii ze źródeł odnawialnych, które mają skrócić czas uzyskania niezbędnych pozwoleń do budowy, zwłaszcza w przypadku off-shorowych farm wiatrowych. Te środki mają przyczynić się do osiągnięcia ambitnych celów klimatycznych i energetycznych UE, zapewniając jednocześnie motywację dla inwestycji w zielone technologie, przyspieszając procesy modernizacji i transformacji sektorów gospodarki opartych na energii.

Dyrektywa EED

Dyrektywa EED wprowadza szereg istotnych założeń mających na celu zwiększenie efektywności energetycznej w Unii Europejskiej. Wspólnym celem dla państw członkowskich jest redukcja zużycia energii końcowej do 2030 roku o co najmniej 11,7% w porównaniu z prognozami sporządzonymi w 2020 roku. Dodatkowo, przedsiębiorstwa, których średnie roczne zużycie energii w ciągu ostatnich trzech lat przekroczyło 85 TJ, czyli 23 611 MWh, będą zobowiązane do posiadania systemu zarządzania energią. Natomiast wszystkie przedsiębiorstwa, których zużycie energii przekroczyło 10 TJ, czyli około 2 778 MWh rocznie, będą musiały wykonywać audyty energetyczne, jeśli nie posiadają wdrożonego systemu zarządzania energią. Pierwszy audyt będzie musiał zostać przeprowadzony do 11 października 2026 roku, a następne będą wykonywane co 4 lata. Te środki mają na celu zwiększenie świadomości oraz aktywności przedsiębiorstw w zakresie efektywności energetycznej, co przyczyni się do osiągnięcia celów klimatycznych i energetycznych UE oraz poprawy konkurencyjności europejskiej gospodarki.

Zielona transformacja energetyczna przynosi wiele korzyści dla przedsiębiorstw, zarówno w obszarze operacyjnym, jak i relacyjnym oraz finansowym. Przede wszystkim, przejście na zieloną energię pozwala firmom obniżyć koszty energii, co stanowi kluczowy czynnik wpływający na rentowność działalności. Dzięki wykorzystaniu energii odnawialnej przedsiębiorstwa mogą uniezależnić się od niepewnych zmian cen energii na rynku konwencjonalnym, co staje się coraz bardziej atrakcyjne w obliczu prognozowanych podwyżek cen.

Dodatkowo, zróżnicowanie źródeł pozyskiwania energii umożliwia firmom większą elastyczność i niezależność w planowaniu dostaw energii, co może przyczynić się do zwiększenia stabilności operacyjnej. Jest to istotne zwłaszcza w firmach, dla których nieprzerwany proces produkcyjny jest kluczowy w osiągnięciu sukcesu. Istotnym aspektem jest również zgodność z przepisami dotyczącymi emisji CO2, co nie tylko wpisuje się w cele zrównoważonego rozwoju, ale również minimalizuje ryzyko regulacyjne oraz związane z nimi potencjalne kary.

Firmy, które dążą do zeroemisyjności, mogą liczyć na większe zainteresowanie ze strony instytucji finansowych oraz inwestorów, którzy coraz częściej preferują ekologiczne przedsiębiorstwa. To z kolei otwiera przed nimi szerszy dostęp do kapitału oraz lepsze warunki finansowania, co wspiera dalszy rozwój i inwestycje.

Warto wspomnieć, że przejście na zieloną energię może przynieść dodatkowe korzyści wizerunkowe dla przedsiębiorstwa. Firma, która aktywnie angażuje się w kwestie ekologiczne i podejmuje działania na rzecz redukcji śladu węglowego, może cieszyć się lepszym odbiorem przez klientów, banki czy akcjonariuszy. 

Pomoc finansowa w zakresie OZE

Wdrożenie odnawialnych źródeł energii w przedsiębiorstwie może być bardzo kosztownym procesem, dlatego też Unia Europejska przewidziała rozmaite możliwości dofinansowywania takich działań. W ramach funduszy europejskich w zakresie Infrastruktury, Klimatu, Środowiska 2021-2027 [FEnIKS], można aktualnie ubiegać się o pomoc finansową w programie FENX.01.01 oraz FENX 02.02. 

• FENX.01.01 – W ramach tego działania beneficjenci (przedsiębiorstwa i spółdzielnie mieszkaniowe), mogą ubiegać się o dofinansowanie 85% na projekty poprawiające efektywność energetyczną. Typowe projekty obejmują budowę instalacji fotowoltaicznych, termomodernizację, modernizację oświetlenia czy podniesienie efektywności energetycznej procesów wytwórczych. Aby skorzystać z dofinansowania, wymagane jest przeprowadzenie audytu energetycznego, który wskaże konieczność poprawy wydajności energetycznej o minimum 30%. Program adresowany jest zarówno do dużych i średnich przedsiębiorstw, jak i do budynków mieszkalnych, w tym budynków wielorodzinnych. Program FENX.01.01 stanowi istotne wsparcie finansowe dla firm i spółdzielni mieszkaniowych w dążeniu do efektywnego wykorzystania energii oraz redukcji emisji gazów cieplarnianych. 

Budżet konkursu wynosi 705 mln zł, przy maksymalnym poziomie dofinansowania ze środków UE wynoszącym 85%.

Nabór wniosków planowany jest na okres od 29 marca do 29 maja 2024 roku. 

• FENX 02.02 – Istotny element Programu FEnIKS, mającego na celu wsparcie projektów związanych z produkcją energii ze źródeł odnawialnych, szczególnie w kontekście biometanu i biogazu. Beneficjenci (w tym przedsiębiorstwa) mogą ubiegać się o dofinansowanie na budowę, przebudowę, modernizację i rozbudowę instalacji wytwarzających biometan oraz na produkcję energii elektrycznej i ciepła z biogazu. Dofinansowanie obejmuje również infrastrukturę umożliwiającą przyłączenie do sieci oraz magazyny energii działające na potrzeby danego źródła OZE. 

Budżet konkursu wynosi 300 mln zł, a maksymalny poziom dofinansowania ze środków UE to 79,71%. 

Nabór wniosków planowany jest na okres od 29 marca do 29 maja 2024 roku. 

Program DSR – zmniejszenie wydatków na energię w firmie

Demand Side Response (DSR), czyli odpowiedź ze strony popytu na energię elektryczną, staje się coraz bardziej atrakcyjną opcją dla przedsiębiorstw w obliczu rosnących kosztów energii. Programy DSR umożliwiają firmom redukcję kosztów energii poprzez dobrowolne i krótkoterminowe obniżenie zużycia lub przesunięcie poboru energii na polecenie operatora systemu elektroenergetycznego. Udział w tych programach może przynieść atrakcyjne wynagrodzenie, szczególnie dla firm o dużym zapotrzebowaniu na energię, takich jak przedsiębiorstwa spożywcze, chemiczne czy hutnicze. Dzięki elastycznym warunkom umowy, firmy mogą dostosować swoje procesy produkcyjne do potrzeb programu DSR, co pozwala zaoszczędzić na wydatkach związanych z energią elektryczną. W praktyce redukcja poboru mocy może polegać na chwilowym wyłączeniu części urządzeń, dostosowaniu pracy instalacji HVAC czy zmianie harmonogramów działania sprężarek przemysłowych. Programy DSR stanowią nie tylko sposób na obniżenie kosztów energii, ale także wkład w zwiększenie stabilności i bezpieczeństwa systemu elektroenergetycznego.

Aby w pełni skorzystać z szans, jakie niesie za sobą transformacja energetyczna, firmy muszą wiedzieć, jak obecnie wygląda ich struktura zużycia energii. Istotne jest zidentyfikowanie, jakie procesy generują największe zużycie, oraz jak można zastąpić energię pochodzącą z paliw kopalnych. Konieczne jest również określenie wymiernych celów transformacji energetycznej oraz budowa strategii zmniejszenia swojego śladu węglowego. Co więcej, dzięki możliwości uzyskania pomocy finansowej ze środków publicznych, wdrożenie nowych rozwiązań energetycznych w firmie wcale nie musi być kosztownym procesem.

Stoisz przed transformacją energetyczną? Szukasz zaufanego partnera? Zapraszamy do kontaktu z naszym zespołem!