Energetyka bez SF₆. Rozmowa z Pawłem Pietrzakiem, Dyrektorem Sprzedaży Regionu Zachód w Schneider Electric Polska

W praktyce ta zmiana dotknie przede wszystkim zakłady energetyczne i operatorów systemów dystrybucyjnych. Większość z nich jest już dziś przygotowana, ale wymagało to ogromnej pracy – dostosowania standardów technicznych, aktualizacji zapisów dokumentacyjnych i wyeliminowania gazu SF₆ z obowiązujących specyfikacji.

Każdy producent opracował własną technologię i własne rozwiązania, dlatego operatorzy musieli te zmiany przeanalizować i dostosować się do nowych realiów. To duża transformacja – nie tylko technologiczna, ale też administracyjna i organizacyjna.

Zdecydowanie to moment przełomowy. Gaz SF₆ był obecny w naszej branży od dziesięcioleci – praktycznie od początku rozwoju nowoczesnych rozdzielnic średniego napięcia. Dla wielu inżynierów to materiał, na którym budowali całe swoje doświadczenie zawodowe.

Teraz po raz pierwszy stajemy przed tak dużą zmianą – wykluczeniem SF₆ z urządzeń do 24 kV. To rewolucja nie tylko technologiczna, ale też mentalna. Wymaga zmiany sposobu myślenia o projektowaniu, eksploatacji i całym łańcuchu dostaw.

Tak, myślę, że to tylko kwestia czasu. Obecne przepisy unijne obejmują poziomy napięć do 24 kV i 52 kV – czyli zakres, w którym działamy i w którym już dziś wdrażamy technologię SF₆-free. W dyrektywie wskazano konkretne terminy, więc cały proces przebiega etapowo, zgodnie z harmonogramem.

W przypadku rozdzielnic wysokiego napięcia kierunek będzie podobny, choć skala wyzwań technicznych jest tam znacznie większa. Im wyższe napięcie, tym trudniej kontrolować zjawiska elektryczne przy wykorzystaniu próżni czy czystego powietrza. Ale jestem przekonany, że w perspektywie kilku lat również te rozwiązania przejdą transformację w stronę technologii bezgazowych.

Tak, te urządzenia mogą nadal pracować. Obowiązujące przepisy nie nakładają obowiązku ich wymiany – rozdzielnice z SF₆ mogą funkcjonować do końca swojego cyklu życia technicznego. Nadal dostarczamy takie urządzenia i ich przewidywany okres eksploatacji sięga nawet 30 lat. Przez ten czas nie ma konieczności ich zastępowania. Zapewniamy również pełne wsparcie serwisowe – dostęp do części zamiennych i obsługę techniczną. Nasze fabryki w dalszym ciągu będą produkować elementy niezbędne do utrzymania już pracujących instalacji.

W praktyce oznacza to, że transformacja w kierunku rozwiązań SF₆-free będzie procesem stopniowym. Nowe technologie będą zastępować starsze rozwiązania naturalnie, w miarę modernizacji i wymiany urządzeń po zakończeniu ich eksploatacji.

W przypadku projektantów – tak, w pewnym stopniu. Nowe rozdzielnice mają nieco większe gabaryty, co wynika z konieczności zachowania odpowiednich odstępów izolacyjnych przy zastosowaniu powietrza zamiast SF₆. W praktyce oznacza to, że trzeba przewidzieć trochę więcej miejsca na ich montaż.

Natomiast jeśli chodzi o użytkowników, eksploatację czy czynności przeglądowe – tutaj nic się nie zmienia. To wciąż rozdzielnice bezobsługowe, niewymagające ingerencji wewnątrz urządzenia. Operatorzy, którzy są przyzwyczajeni do określonej kolejności łączeń czy pracy z aparaturą, nie odczują żadnej różnicy w codziennym użytkowaniu.

Część inwestorów, zwłaszcza międzynarodowe korporacje, zdecydowała się na ten krok z wyprzedzeniem. Dla nich to nie tylko kwestia zgodności z regulacjami, ale przede wszystkim prostoty i bezpieczeństwa eksploatacji. W rozdzielnicach SF₆-free nie trzeba monitorować poziomu gazu, stosować czujników wycieków ani utrzymywać specjalnych warunków w pomieszczeniach.

Dodatkowo oferujemy klientom komercyjnym funkcje monitoringu online i tzw. connected features, które pozwalają zdalnie kontrolować temperaturę i stan pracy rozdzielnicy. Dzięki temu użytkownik może prewencyjnie wykrywać potencjalne nieprawidłowości i planować działania serwisowe zanim dojdzie do awarii. To realne wsparcie w utrzymaniu ciągłości działania instalacji i bezpieczeństwa energetycznego obiektu.

Tak, jak najbardziej – i to właśnie tego klienci oczekują w pierwszej kolejności. Oferujemy pełne wsparcie techniczne, w tym rysunki, modele 3D czy podkłady projektowe, które pozwalają projektantom łatwo wkomponować nasze rozdzielnice w istniejące układy stacyjne.

Poza tym prowadzimy działania edukacyjne i informacyjne. Wiosną tego roku zorganizowaliśmy Roadshow „Moc Sieci. Sieć Mocy.” – objazdowe wydarzenie, podczas którego odwiedzaliśmy zakłady energetyczne i klientów w całej Polsce. Przywieźliśmy ze sobą rozdzielnicę RM AirSeT w specjalnie przygotowanym trucku i prezentowaliśmy ją na miejscu. Chcieliśmy pokazać, jak wygląda nowa technologia, jak się ją obsługuje i – co najważniejsze – że w codziennej eksploatacji nie różni się niczym od znanych dotychczas urządzeń. Zależało nam na tym, by użytkownicy mieli pewność, że nowa technologia jest sprawdzona i bezpieczna.

Nie, klient na tym nie traci. Nowa technologia opiera się na suchym, czystym powietrzu, więc trudno sobie wyobrazić, by mogło ono kiedykolwiek zostać zakazane jako medium izolacyjne. Są natomiast dwa aspekty przejściowe, o których warto wspomnieć.

Pierwszy to czas dostępności – cała branża, w tym Schneider Electric, musiała dostosować moce produkcyjne do nowej technologii, a to wymagało budowy nowych fabryk i linii montażowych. Unia Europejska dała nam na ten proces stosunkowo mało czasu, dlatego dziś dostępność jest jeszcze ograniczona.

Drugi element to cena – jak w przypadku każdej nowej technologii, na początku jest nieco wyższa ze względu na koszty wdrożenia i uruchomienia produkcji. Ale spodziewamy się, że w ciągu najbliższych dwóch lat rynek się ustabilizuje, a ceny rozwiązań SF₆-free będą porównywalne z dotychczasowymi.

Tak, współpraca jest już bardzo konkretna. Uesa wykazała się dużym zaangażowaniem technologicznym i organizacyjnym – firma przeszła proces badań typu jako jeden z pierwszych producentów w kraju, potwierdzając zgodność swoich rozwiązań z wymaganiami dla technologii SF₆-free.

Obecnie realizowane są pierwsze dostawy rozdzielnic RM AirSeT, które trafiają do klientów końcowych – w tym zakładów energetycznych – jako elementy kompletnych stacji przygotowanych przez lokalnych producentów. To ważny etap, który pokazuje, że dzięki aktywności i gotowości takich firm, innowacyjne rozwiązania realnie trafiają na polski rynek.

Zdecydowanie tak. Uesa była jedną z pierwszych, jeśli nie pierwszą firmą w Polsce, która miała w pełni przygotowany i certyfikowany produkt. To ogromna przewaga, bo zgodnie z polskimi przepisami kompletne urządzenie – czyli rozdzielnica wraz z obudową i całym wyposażeniem stacji – musi przejść wspólne badania odpowiedniego typu.

My, jako producent rozdzielnicy, wykonujemy testy naszego urządzenia, zanim trafi ono do sprzedaży. Następnie klient, taki jak uesa, przeprowadza badania całego zestawu – kompletnej stacji z naszym rozwiązaniem w środku. Dopiero po ich pozytywnym zakończeniu produkt może być wprowadzony na rynek. To model współpracy, który przyspiesza wdrażanie nowych technologii i zapewnia ich pełną zgodność z europejskimi normami.